 Strona główna
|
Organizacja służby zdrowia w SS i w obozach koncentracyjnych W Głównym Urzędzie Gospodarki i Administracji Rzeszy sprawami obozów koncentracyjnych zajmowała się grupa urzędników oznaczona kolejną litera alfabetu D (D - Amtsgruppe). Sprawami sanitarnymi obozów kierował Urząd D-III. Ta nowa reorganizacja spowodowała rozdział lecznictwa SS. Lecznictwo obozowe podlegało zarządowi Głównego Urzędu Administracji i Gospodarki SS, a lecznictwo pozaobozowe pozostało przy Głównym Urzędzie Kierowniczym SS (Führungshauptamt) Obozowym lecznictwem kierował Enno Lolling, pozaobozwym zaś, które obejmowało sprawy sanitarne wszystkich wojsk SS, zajmował się Karl Genzken, generał porucznik Waffen SS. Fachowo natomiast lekarze obu tych działów podlegali nadal naczelnemu lekarzowi SS i policji Ernstowi Grawitzowi - SS-Obergruppenführerowi. Taka organizacja służby zdrowia utrzymywała się już do końca wojny. Ernst Grawitz podlegał bezpośrednio Himmlerowi. Naczelny lekarz miał sztab doradczy, składający się z sześciu sekcji: sekretariat osobisty - prowadził Helmuth Poppendick; naczelny chirurg i klinicysta - Karl Gebhardt; naczelny higienista - Joachim Mrugowsky; naczelny stomatolog - Blaschke; szef służby farmaceutycznej - Blumenreuter; statystyka - Bartels. W organizacji służby zdrowia SS przy dokonywaniu doświadczeń medycznych w obozach dużą rolę odegrało stowarzyszenie "Dziedzictwo Przodków" (Ahnenerbe). Jego celem było "badanie zasięgu , ducha i czynów indogermańskiej rasy". Prezesem stowarzyszenia był Heinrich Himmler. Na kuratora naukowego stowarzyszenia powołano rektora Uniwersytetu w Monachium Waltera Wüsta, a na sekretarza generalnego Wolframa Sieversa. Po włączeniu Ahnenerbe do personalnego sztabu Himmlera (1.I.1942 r.) powstał w nim Instytut Badawczy dla Celów Obronnych. Instytut ten dysponował dwoma placówkami w obozach koncentracyjnych - jedną w Natzweiler-Struthof oznaczono symbolem "H" od nazwiska Hirta, kierownika tej stacji; druga w Dachau, która miała symbol "R" od nazwiska kierownika placówki Raschera. W obu placówkach wykonywano różne eksperymenty medyczne. W sierpniu 1943 r. przy każdym okręgu, nad którego bezpieczeństwem czuwał wyższy dowódca SS i policji (Höherer SS und Polizeiführer), powołano naczelnych lekarzy SS i policji (Leitende Ärzte und Polizei). Do ich obowiązków należało kontrolowanie i nadzorowanie działalności służby zdrowia SS w podległym im okręgu. W wyborze więźniów do doświadczeń medycznych w obozach koncentracyjnych służba zdrowia korzystała również z pomocy policji kryminalnej (Kripo). Na czele obozowej służby zdrowia stał lekarz garnizonowy (SS-Standartarzt), który poza czynnościami kierowniczymi pełnił obowiązki lekarza dla załogi esesmanów i ich rodzin. Z reguły nie włączał się on do spraw leczenia więźniów. W większych obozach, gdzie była bardzo duża załoga esesowska, byli również lekarze SS dla oddziałów wojskowych (SS-truppenärzte). Natomiast opieką medyczną nad więźniami mieli sprawować lekarze obozowi (SS-lagerärzte), stomatolodzy (SS-zahnärzte) i farmaceuci (SS-lagerapothekern). W niektórych mniejszych obozach funkcję lekarza garnizonowego pełnił jeden z lekarzy obozowych. Do 1 lutego 1942 r. inspekcja obozów koncentracyjnych i lecznictwo SS należało do Głównego Urzędu Kierowniczego. Lekarz garnizonowy podlegał służbowo komendantowi obozu. Jednak z chwilą przeniesienia administracji spraw obozowych do Głównego Urzędu Administracji i Gospodarki Rzeszy (WVHA) lecznictwo obozowe uwolniło się od zależności służbowej od komendantury. Lekarz garnizonowy podlegał odtąd bezpośrednio lekarzowi naczelnemu obozów koncentracyjnych w Urzędzie D-III Głównego Urzędu Administracji i Gospodarki, którym był Enno Lolling.
W obozie, który dzielił się na wiele oddziałów - służba zdrowia stanowiła sekcję V. Do głównych oddziałów należały:
Lekarze obozowi mieli do pomocy sanitariuszy, byli to oficerowie SS lub SS-mani. W połowie wojny wzmocniono personel rewiru dopuszczając do pracy więźniów z wykształceniem medycznym. Zatrudniono ich w charakterze lekarzy więźniów, pielęgniarzy - więźniów, stomatologów - więźniów, oraz aptekarzy więźniów. Do obowiązków lekarzy obozowych należało dbanie o higienę w obozie, przeciwdziałanie epidemii, czuwanie nad wyżywieniem, udzielanie więźniom pomocy lekarskiej, ambulatoryjnej i stacjonarnej, dokonywanie selekcji więźniów przeznaczonych do zagłady, ocenianie stanu zdrowia więźniów wyznaczonych do kary chłosty, selekcjonowanie zmarłych i wystawianie kart zgonu. Brali także udział w egzekucjach. Lekarze obozowi nie wywiązywali się ze wszystkich swoich obowiązków. Najlepiej wychodziła im selekcja na śmierć, zaś leczeniem więźniów prawie się nie interesowali, cały ciężar leczenia spadał na lekarzy-więźniów, którym zależało na tym aby chory wyszedł z rewiru zdrowy.
Jak już we wstępie wspomniałem doświadczenia dzieliły się na planowane i nieplanowane.
Planowane doświadczenia wymagały zgody SS-reichsführera, zaś nieplanowane jak sama nazwa wskazuje były
nieplanowane i żaden z lekarzy obozowych wykonujących takie doświadczenia nie pytał się nikogo o zgodę.
Inicjatywa planowanych doświadczeń wychodziła od różnych osób, często od zwykłych lekarzy, jednak do ich
wykonania delegowano odpowiednio dobranych lekarzy. Wiele badań inicjował H. Himmler osobiście np. próby
nad wartością homeopatii w leczeniu ropowicy czy sulfonamidów w leczeniu zakażeń przyrannych. Wszelkie
tego rodzaju propozycje docierały do komórek organizacyjnych aparatu administracyjnego SS i stąd
przekazywano je Himmlerowi. Ten z kolei decydował o przeprowadzeniu prób lub zlecał swemu naczelnemu
lekarzowi pozyskanie odpowiedniej opinii od najbliższych współpracowników, czyli Karla Gebhardta -
naczelnego klinicysty, Richarda Glücksa - głównego inspektora obozów koncentracyjnych, czy Arthura
Nebego - szefa policji kryminalnej. Po uzyskaniu pozytywnych opinii bądź też bez nich Himmler
przekazywał polecenie wykonania prób naczelnemu lekarzowi SS Ernstowi Grawitzowi lub Wolframowi Sieversowi,
sekretarzowi generalnemu stowarzyszenia Ahnenerbe. Dzięki protektoratowi Himmlera i pomocy
administracyjno-finansowej Głównego Urzędu Gospodarki i Administracji Rzeszy Ahnenerbe, łatwo organizowało
przeprowadzenie odpowiednich prób. Dużej pomocy w wykonaniu badań planowanych użyczał Instytut Higieny
Waffen SS, a zwłaszcza jego Stacja Badania Durów i Wirusów w obozie w Buchenwaldzie. |
d 1933 r. do 1935 r. całe lecznictwo SS podlegało Urzędowi SS (SS-Amt). Ten sam urząd miał również dział
inspekcji obozów koncentracyjnych. W styczniu 1935 r. po utworzeniu Głównego Urzędu SS (SS-Hauptamt)
jednym z istniejących w nim 11 urzędów było lecznictwo (Sanitätsamt V). Tego rodzaju organizacja utrzymała
się do 15 sierpnia 1940 r. W następstwie dokonanych wówczas reorganizacji SS powstało 12 głównych urzędów.
W jednym z nich wydzielono inspekcję obozów (urząd VI) oraz lecznictwo SS. W marcu 1942 r. dokonano dalszej
reorganizacji: kierownictwo obozów przeniesiono do Głównego Urzędu Administracji i Gospodarki (WVHA),
którym kierował |
|